Eyüp Sultan Camii Tarihi, Özellikleri ve Eyüp Sultan Hazretleri’nin Hikayesi
Eyüp Sultan Camii Hakkında Bilgi
Eyüp Sultan Camii, İstanbul'un fethinden 5 yıl sonra 1458 yılında inşa edilmiştir.
Camiden önce yanında inşa edilmiş olan Eyüp Sultan Hazretleri'nin Türbesi'nin yer alması bu caminin önemini vurgulamaktadır. Külliye yapısı olarak inşa edilen camii, İstanbul’un Haliç kıyısının ucundaki Eyüp semtinde bulunmaktadır. Arapların İstanbul’u kuşatması sırasında şehit olan ve İslamiyeti ilk kabul edenlerden biri olan Hz. Eyyub El-Ensari’nin kabrinin bulunduğu yerdedir.
Yapı cami, medrese, aşhane, hamam ve türbe gibi birimlerinin olduğu, büyük bir tarihi eserdir.
Zaman içerisinde iyice harap olan camiyi III. Selim minareleri ve temelleri hariç tamamen yıktırmış ve yeniden yaptırmıştır. 1798’de başlayıp 2 sene süren yapım çalışmaları sonunda ise cami günümüzdeki halini alır.
► İstanbul'da Gezilecek Yerler
Eyüp Sultan Camii'nin Mimari Özellikleri
Eyüp Sultan Camii'nin ilk inşa edildiği zamanki mimari özellikleri tam olarak bilinememektedir. 1766 yılında gerçekleşen depremde bu yapı çok büyük hasar görmüştür.
Caminin onarımının istenmesine karşılık yapı temeline kadar yıkılmış ve 1215 yılında tekrar inşa edilmiştir.
Daha sonraları 1823 yılında düşen yıldırım ile minareler büyük zarar görmüştür.
Eyüp Sultan Camii son onarımını Adnan Menderes'in talimatıyla görmüştür.
Bugünkü caminin sahnı, sekizgen bir kasnağa oturan 17,5 m çapındaki bir kubbeyle örtülüdür.
Bu kasnak birbirlerine kemerlerle bağlanmış altı serbest sütuna ve mihrap duvarının içinde kalan iki ayağa oturmaktadır. Ana kubbe kasnağın sekiz yanından birer yarım kubbeyle çevrilmiştir.
Kubbeyi taşıyan sütunların volütlü başlıkları, giriş kapısının dilimli kavsarasıyla ona benzer biçimde bezenmiş altın yaldızlı mihrap bunlardan bazısıdır. Eyüp Sultan Camii'nin Eyüp Meydanı yönündeki dış avlusu yine barok tarzında yapılmıştır. Batıda ve güneyde bulunan iki kapıdan giriş sağlanmaktadır. Dış avlunun kuzeyinde, içinde birçok ünlü kişinin mezarının bulunduğu hazire; ortasındaysa, üzeri sekiz sütuna oturan kubbeli bir saçakla örtülü mermer şadırvan yer alır.
Yapının ortadasındaki iki ulu çınarın, mezarı bulduğu sırada yerini belirtmek için Akşemseddin’in diktiği iki çınar dalından yetiştiğine inanılmaktadır. Bu ağaçların üstünde bulunduğu set alçak bir taş duvarla çevrilidir. Duvarın üstünde bir metal şebeke dolanmakta ve yapının dört köşesinde ise zarif birer barok çeşme yer almaktadır. Caminin son cemaat yeri revakları avlunun doğu ve batı duvarları boyunca da devam eder; dördüncü (kuzey) duvarın hemen arkasında, tam ortada Eyüp Sultan Türbesi yer almaktadır.
► Eminönü'nde Gezilecek Yerler
Eyüp Sultan Türbesi
Eyüp Sultan Türbesi, Eyüp Sultan Camii'nin hemen yanında yer almaktadır.
Bu türbe Hz. Muhammed'in ordusunda sancaktar olup İstanbul'un muhasarası sırasında şehit olan Hz. Eyyub Ensari'nin kabridir. Mezar İstanbul'un fethinden sonra bulunmuş ve üzerindeki türbe 1459 yılında camii ile birlikte inşa edilmiştir. Eyüp Sultan Türbesi'nin dışı çinilerle süslüdür ve çok fazla ziyaretçiyle dolup taşar. Türbe, Eyüp Sultan Camii adıyla bilinen ünlü ve kutsal camiin kuzey tarafında ve iç avlusunun hemen önündedir. İstanbul’da yapılan ilk eser budur.
Türbe sekiz köşeli olup tek kubbelidir. Kesme taştan yapılmıştır. Kubbe cephe yüzlerine oturtulmuştur.
Kasnağı yoktur. Cephe köşelerine kabartma sütunlar yapılmıştır. Pencere söveleri mermerdir. Kapısını bulunduğu cephe hariç,diğerlerinde alt üst iki pencere bulunmaktadır.
Alt pencerelerin pirinçten dökme kapakları mevcuttur . Pencerelere Allah ve Muhammed isimleri ve bunun altına da kelime-i tevhid yazılmıştır. Türbenin içi, alt pencerelerine kadar bütün duvarlar mavi ve beyaz renkte desenli çinilerle kaplıdır. Buraya Besmele-i Şerif ve Tevbe Suresi’nin ayetleri yazılmıştır. Türbenin ortasında etrafı gümüş şebekeli bir parmaklık içinde Hz.Zeyd’in sandukası bulunmaktadır. Üzerine siyah atlastan yapılmış ve sarı simle işlenmiş güzel bir yazı ile “Kisve-i Şerif” örtülmüştür.
Bu kisveyi Sultan II. Mahmud yaptırmış olup üzerindeki yazıların büyük bir kısmı devrin meşhur hattatı Mustafa Rakım Efendi’ye aittir. Türbenin içinde ve sandukanın ayak ucuna rastlayan duvarın kenarında bir kuyu vardır. Bu kuyunun mermer bilezik taşı,türbe duvarı özel olarak bir miktar oyulmak suretiyle yerleştirilmiştir. Halen üzerinde ağaçtan çıkrığı ve bakır kovası görülmekte ve üzerinde yer alan kitabeden bu kuyunun Sultan I. Ahmed tarafından ihya edildiği anlaşılmaktadır. Türbe girişindeki büyük kristal avize,Sultan III.Selim veya Sultan II. Mahmud tarafından türbeye konulmuştur. Sandukanın dört köşesine konan dört büyük şamdan ise emniyet düşüncesi ile Topkapı Sarayı Müzesi’ne kaldırılmıştır. Bu gümüş şamdanları Sultan İbrahim hediye etmiştir. İç avluda bulunan ve türbe medhaline açılan kemerli yapının üzerinde “Tac’ül-tevarih “ yazarı, Hoca Sa’düddin Efendi’nin oğlu ve 26. Şeyhülislam Mehmed Es’ad Efendi’nin Hz.Halid hakkında yazdığı 36 mısralı Arapça bir kitabesi bulunmaktadır. İşleri ters gidenler, kısmetini açtırmak isteyen kızlar, yeni evlenenler, sünnet olanlar ve çeşitli dilekleri olanlar türbenin önünde dua eder ve çevresini üç defa dolaşırlar. Türbenin ayak ucunda bulunan suyun kalp hastalığına şifa olduğuna inanılır.
Eyüp Sultan'da dilek tutanlar çeşitli adaklar adarlar (yiyecek dagıtmak, kurban kesmek vs.) ve dilekleri gerçekleşenler bu adaklan fakir insanlara dağıtırlar.
► Sultanahmet'te Gezilecek Yerler
Eyüp Sultan Hazretleri Kimdir ?
Eyüp Sultan Hazretleri (Hz.Halid bin Zeyd Ebû Eyyub el-Ensârî), hicret sırasında herkesin Hz. Muhammed’i (S.A.S.) evinde ağırlamak istediği zamanlarda, Peygamber efendimizin devesi Kusva'nın Eyüp Sultan Hazretleri'nin evinin önünde diz çökmesinden ötürü bu şerefe nail olmuş sahabedir. Eyüp Sultan Hazretleri, Hz. Muhammed’in (S.A.S.) söylemiş olduğu “İstanbul elbette fetholunacaktır; onu fetheden kumandan ne güzel kumandan, onu fetheden asker ne güzel askerdir” müjdesine nail olabilmek için 90’lı yaşlarında olmasına rağmen at üzerinde İstanbul kuşatmasına katılmıştır. Ve kuşatma sırasında hayatını kaybetmiştir. Eyüp Sultan Hazretleri’nin kabrinin yerinin tespit edilmesi ise 1453’de İstanbul’un Fethi ile mümkün olabilmiştir.
Fatih, kabrin bulunmasını ister ve bunu hocası Ak-Şemsettin’e söyler.
Akşemsettin’in tarif edildiği bir yer kazılınca da kabirden “Haza kabri Halit İbn-i Zeyd” yazılı bir mermer çıkar ve kesin teyit yapılmış olur.
► Eyüp'te Gezilecek Yerler
Eyüp Camisi ve Türbesi Nerededir ve Nasıl Gidilir?
Adres: İslambey, Eyüp Sultan Bulvarı, Eyüp Sultan Meydanı, Eyüp / İstanbul
Nasıl Gidilir?
Eyüp ilçesinde bulunan cami ve türbeye ulaşım oldukça kolaydır.
Metrobüs hattıyla, Edirne Kapıya gelinmesi ve daha sonra Eyüp yönüne giden otobüse binilmelidir.
Eyüp durağında indiğinizde, Haliç kıyısı tarafında Cami ve türbeyi görebilirsiniz.
Anadolu yakasından gelecek kişiler, Eminönü son duraktan kalkan Eyüp seferli otobüslere binebilirler.
